محمد بن موسی خوارزمی (رویدادهای‌تاریخ‌اسلام‌ترمانینی)ابوعبدالله محمد بن موسی خوارزمی، ریاضی‌دان، اخترشناس، جغرافی‌دان، تاریخ‌نویس و از دانشمندان قرن سوم قمری و از مردم خوارزم بود. او که در زمینه علوم ریاضی و اخترشناسی سرآمد روزگار خود بود، سرانجام به سال ۲۳۲ ق درگذشت. ۱ - معرفی اجمالیابوعبدالله، محمد بن موسی خوارزمی، ریاضی‌دان، اخترشناس، جغرافی‌دان، تاریخ‌نویس و از مردم خوارزم بود. او را استاد می‌خواندند. مامون او را به تولیت کتاب‌های «خزانة الحکمة» گمارد و گردآوری و ترجمه کتاب‌های یونانی را به او واگذارد. چندی بعد، مامون ترجمه کتاب مجسطی اثر بطلمیوس را از او درخواست کرد. ابوعبدالله آن را خلاصه کرد و السند هند معنای «روزگار دراز» نام گذارد. این کتاب، زیربنای علم اخترشناسی شد. خوارزمی، جدولی فلکی طرح کرد و آن را «زیج» نام نهاد. همچنین در این زمینه، دو کتاب دیگر برای مامون تالیف کرد که در برگیرنده جدول‌های فلکی است و موقعیت‌های جغرافیایی و مناطق بزرگ زمین که بر حسب دوری تدریجی از خط نصف النهار به قطعات گوناگون تقسیم شده است را نشان می‌دهد. ستاره‌شناسان بعدها از شیوه او پیروی کردند. خوارزمی به تدریس شیوه ستاره‌شناسی هندی و یونانی پرداخت و آن چه را که خود به دست آورده بود، به این علم افزود. خوارزمی بزرگ‌ترین ریاضی‌دان عصر خویش و یکی از برجسته‌ترین ریاضی‌دانانِ تمام اعصار به حساب می‌آید. او بنیانگذار علم جبر است. مورخان علوم، عصر او را عصر خوارزمی خوانده‌اند. از آثار قلمی او، کتاب الجبر و المقابله است که به لاتین و انگلیسی ترجمه و خلاصه آن نیز به زبان عربی چاپ شده است. او کتابی در تاریخ دارد که اینک در دست نیست؛ ولی طبری و مسعودی از آن کتاب نقل کرده‌اند. کتاب صورة الارض و پاره‌ای دیگر از جمله کتاب‌های اوست که برخی چاپ شده، برخی به صورت خطی باقی مانده و تعدادی نیز مفقود گشته‌اند. [۳]
دائرة المعارف الاسلامیه، ماده «الخوارزمی محمد بن موسی».
[۴]
فرّوخ، عمر، تاریخ العلوم عند العرب، ص۳۳۰ و پس از آن.
۲ - پانویس
۳ - منبععبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۰۷. رده‌های این صفحه : دانشمندان قرن 3 (قمری) | درگذشتگان سال 232 (قمری) | ریاضی‌دانان قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | نویسندگان سده سوم(قمری)
|